In de huidige samenleving zijn slaap- en angststoornissen een gekende problematiek. De meest gebruikte slaap- en kalmeermiddelen zijn benzodiazepines Z-drugs, zoals zolpidem. Benzodiazepines zijn werkzaam als sedativum, hypnoticum of anxiolyticum en in bepaalde gevallen ook als anti-epilepticum. Deze medicijnen kunnen zinvol zijn in bepaalde gevallen, in minimale dosis en tijdens een korte periode. Echter, vele patiënten die lijden aan angst, stress of slapeloosheid maken hier langdurig gebruik van. Reeds tientallen jaren zijn ongewenste effecten van benzodiazepines bekend. De meest gekende en risicovolle bijwerkingen zijn: cognitieve problemen, risico op vallen, sufheid overdag, gewenning en zelfs afhankelijkheid. De ongewenste effecten zijn nog frequenter en ernstiger bij ouderen. Ze kunnen vermeden worden door de patiënten van bij het begin van de behandeling te wijzen op andere oplossingen, die trouwens veel efficiënter zijn op lange termijn.
De afgelopen jaren daalt het gebruik van de voorgeschreven benzodiazepines, maar dit wil niet zeggen dat we hier minder aandachtig moeten zijn. De cijfers in ons land liggen nog steeds torenhoog en op internationaal vlak behoorden we in 2018 tot één van de koplopers in het gebruik van benzodiazepines. Volgens de Gezondheidsenquête 2018 van het toenmalige Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (nu Sciensano) gebruikt 12% van de volwassen Belgische bevolking een benzodiazepine (BZD) of Z-product (Z). Deze cijfers wijzen op een daling in vergelijking met de Gezondheidsenquêtes uit 2013 (13%) en 2008 (18%), wat kan wijzen op een effect van de aanhoudende inspanningen om het verbruik van BZD/Z te verminderen. Echter klom dit cijfer tijdens de covid-19-pandemie terug naar 18% (COVID-19 gezondheidsenquête – 2020) . Toch lijkt er een omkering aan de gang te zijn. Waar er in 2016 dagelijks nog 1,26 miljoen unitaire dosissen van slaap- en kalmeermiddelen afgeleverd werden in openbare apotheken in België, daalde dit naar 1,14 miljoen in 2020 (bron; APB Statistiek).
Door de gekende risico’s die het gebruik van benzodiazepines met zich meebrengen, blijft het belangrijk om aandacht te vestigen op een goeie patiënteducatie. De gezondheidszorgberoepen hebben hierin een belangrijke rol: informeren, sensibiliseren, diagnosticeren, motiveren, begeleiden, enzovoort.
Lees het volledige artikel (PDF)