Vaccinatie in de apotheek
Ben jij in orde om te vaccineren tegen? Volg de gids!
Doelgroepen herfstvaccinatiecampagne
Verloop herfstvaccinatiecampagne
Verantwoordelijkheden en machtigingen per zorgverlener bij Covid-19 vaccinatie
Vaccins bestellen en transport covid-19 vaccins
In dit themadossier wordt de meest recente informatie over de najaarscampagne voor jou gebundeld. Van zodra er nieuwe info beschikbaar is, zal deze pagina een update krijgen en zal dit gecommuniceerd worden.
Sinds 2022 gebeurt de COVID-vaccinatie in de eerste lijn. De beroepsverenigingen, eerstelijnszones en het VAN-netwerk hebben grote voorbereidingen getroffen om te helpen de vaccinatie in de apotheek mogelijk maken.
Voor ongeveer 2 miljoen mensen in Vlaanderen is een vaccinatie tegen COVID-19 in het najaar van 2023 aanbevolen. Zij zullen via hun arts, apotheker of thuisverpleegkundige gevaccineerd kunnen worden. Zorgpersoneel in zorgvoorzieningen zal hiervoor ook terecht kunnen bij hun bedrijfsgeneeskundige dienst.
Samen met andere zorgverleners en andere actoren binnen de eerstelijn, zijn apothekers verantwoordelijk voor een zo ver mogelijke inkanteling in de eerstelijn, het vaccineren in eigen apotheek en praktijk, het bereiken van minder mobiele mensen, en het goede verloop van de collectieve vaccinatiemomenten. Daarbij hoort ook het eventueel bijsturen van het populatiemanagement, en de ondersteuning van de huisartsenpraktijken en apotheken.
Update 11 oktober 2023
Groen licht van het federaal parlement voor griepvaccinatie door de apotheker. Lees hier het nieuwsbericht van APB
Op donderdag 5 oktober, keurde het federaal parlement het wetsontwerp goed dat je toelaat om in de apotheek te vaccineren tegen griep van zodra de wet is gepubliceerd in het Staatsblad. Deze publicatie - samen met die van het koninklijk besluit dat de vergoeding van de vaccinatoren regelt – vond plaats op woensdag 11 oktober, zodat de vaccinatiecampagne vlot van start kan gaan.
In overeenstemming met de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad is het niet aan te raden om voor half oktober te vaccineren tegen griep. Ook de bewustmakingscampagne van de apothekers- en artsenverenigingen op de sociale netwerken start pas midden oktober.
Griepvaccinatie staat open voor alle apothekers die een ad hoc opleiding hebben gevolgd en beschikken over de vereiste faciliteiten en apparatuur. Er zijn geen extra vereisten in vergelijking met vaccinatie tegen covid. Als je al covidvaccinatie aanbiedt, kan je ook tegen griep vaccineren. De Hoge Gezondheidsraad beveelt gelijktijdige vaccinatie tegen beide infecties aan omdat de doelgroepen grotendeels hetzelfde zijn (zie onze overzichtstabel). Het POPVAX-systeem is een waardevol hulpmiddel voor de bewustmaking van zowel covid- als griepvaccinatie.
Ben jij in orde om te vaccineren tegen? Volg de gids!
Wil je graag vaccinaties in je apotheek aanbieden? Voordat je deze stap zet, is het essentieel na te gaan of je aan alle voorwaarden voldoet hiervoor. Deze gids opgesteld door VAN biedt een overzicht van de vragen die je jezelf zou moeten stellen en stappen die je moet ondernemen om ervoor te zorgen dat je goed voorbereid bent om te vaccineren tegen covid-19. Voor je start met vaccineren neem dan zeker ook de SOP van Covid-19 en griep door.
Belangrijk om weten voor je kan beginnen met vaccineren gelden de volgende voorwaarden :
De apotheek:
- De apotheek dient te beschikken over een afgescheiden gespreksruimte, waar een vertrouwelijk gesprek kan gevoerd worden met de patiënt.
- Daarnaast beschikt de apotheek over een ruimte waar de patiënt na vaccinatie 15 minuten onder toezicht kan rusten.
- De bereidingsruimte biedt voldoende plaats voor aseptisch werken. Temperatuur (max 25°C), vochtigheidsgraad en lichtsterkte van de omgeving voldoen aan de vereisten zoals beschreven in het kwaliteitshandboek van de apotheek, net zoals voor alle bereidingen.
Het apotheekteam
- De apotheker die de spuiten voorbereidt heeft zich voldoende geïnformeerd over het kwalitatief voorbereiden van de vaccins.
- De vaccinerende apotheker van het team moet de opleiding tot vaccinator gevolgd hebben die voldoet aan de wettelijke eisen (minimum 8 uur) en beschikken over het certificaat van de opleiding. (zie link). Op de websites van Pharfolio en IPSA kan je per afgelegde module een attest afdrukken. Zo heb je voor elke voltooide les een attest en ben je in orde om te mogen vaccineren. Let op, het attest dat werd opgestuurd naar de apotheker, is niet meer geldig.
- Het apotheekteam dient te bestaan uit minstens 2 teamleden om de continuïteit van de normale werking te verzekeren indien tijdens de openingsuren gevaccineerd wordt.
Najaarscampagne 2023
Doel herfstvaccinatiecampagne
Sommige mensen lopen meer risico om door griep of covid-19 zwaar ziek te worden, in het ziekenhuis te belanden of zelfs te overlijden.
Om zich daartegen te beschermen, laten ze zich best vaccineren. Griep- en covid vaccinatie is aanbevolen voor iedereen van 65 jaar of ouder, personen in langdurige zorg, met een verzwakte weerstand of met bepaalde gezondheidsaandoeningen, zwangere vrouwen en alle personen werkzaam in de zorgsector in en buiten zorginstellingen. In totaal gaat dit om circa 2 miljoen prioritaire personen.
Ook andere personen, buiten deze doelgroep, kunnen zich laten vaccineren indien ze dit wensen.
Ondertussen heeft u in de apotheek campagne materiaal ontvangen over de seizoensvaccinatie. Meer materiaal is kan u hier terugvinden.
Al vele jaren werken apothekers populatiegericht aan de hand van een pop-up om de doelgroep voor de seizoensvaccinatie zo optimaal mogelijk te bereiken, ook dit jaar. Aangezien er door de overheid geen uitnodigingsbrief wordt verstuurd naar de burgers om zich te laten vaccineren tegen COVID-19, is het in de eerste plaats aan huisartsen en aan apothekers om burgers hierover aan te spreken. Huisartsen doen dit vooral door een uitnodigingsbrief te sturen naar de risicopersonen uit hun patiëntenbestand. Apothekers doen dit door de patiënten rechtstreeks aan te spreken in de apotheek. Via de nieuwe pop-up, de PopVAX, krijg je een signaal wanneer een patiënt tot de doelgroep behoort voor vaccinatie tegen griep, tegen COVID-19, of tegen beide. Meer info kan je hier terugvinden
Doelgroepen herfstvaccinatiecampagne
De HGR verduidelijkte de doelgroepen voor zowel griep als COVID-19, met overlappende en specifieke groepen zoals ouderen, immuungecompromitteerden en zorgverleners. De inzet van apothekers zowel als informatieverstrekkers en vaccinatoren speelt dit jaar dus een nog belangrijkere rol.
Behoren niet tot de doelgroep van apothekers:
- Personen met immuundeficiëntie-problematiek: zij worden meestal opgevolgd door de arts. Het kan echter voorkomen dat toch een persoon in de apotheek met een door geneesmiddelen geïnduceerde immunodeficiëntie-problematiek wordt gesensibiliseerd.
- Kinderen (onder de 16 jaar): alhoewel juridisch toegelaten, worden kinderen vandaag door de apotheker altijd doorverwezen naar de behandelend (huis)arts.
Verloop herfstvaccinatiecampagne
Hieronder kan u een verwacht overzicht terugvinden van hoe de campagne zal verlopen.
Enkele aandachtspunten
- Gelijktijdigheid: slechts 2 weken overlap tussen aanbeveling griep-covid (16 okt – 31 okt)
- Tijdigheid: verwachte piek covid = 1 nov – 30 nov --> vaccinatie voor deze periode noodzakelijk!
- Mogelijkheid: gelijktijdige toediening: COVID-19-vaccin rechterarm en griepvaccin linkerarm (om eventuele reacties aan het juiste vaccin te kunnen toewijzen)
Kenbaarheid
Patiënten kunnen snel en makkelijk een apotheek in hun buurt vinden waar ze zich kunnen laten vaccineren. Dit gebeurt via de module “vind een apotheek” op de website voor het grote publiek www.apotheek.be.
Vandaar een warme oproep om dit zo spoedig mogelijk op de website van APB na te kijken en aan te passen indien nodig. Je kunt je status makkelijk en snel aanpassen via je profiel. Zo kan je bijvoorbeeld aanduiden of je al dan niet vaccinatie aanbiedt en er zelfs de bookingstool van je apotheek aan koppelen. Heb je in vorige maanden vaccinatie aangeboden, maar doe je dat nu niet meer, schrap dit dan (voorlopig) uit je profiel en plaats het eventueel terug online wanneer je opnieuw start in het najaar.
Bekijk hier de instructies over hoe je dat precies doet.
COVID-19
Soort vaccin
Momenteel gebeurt vaccinatie tegen Covid-19 met het vaccin Comirnaty XBB 1.5 van Pfizer/BioNTech. Het zijn monovalente vaccins gebaseerd op de ‘XBB’ variant van het coronavirus. Meer info over het vaccin kan je hier terugvinden.
Vergoeding vaccinatie
De tarifering van de voorbereiding/aflevering en toediening van COVID-vaccins gebeurt nog steeds als volgt:
voorbereiding en aflevering van een COVID-19-vaccin:
honorarium € 3,22 - CNK 5521-729
toediening van een COVID-19-vaccin aan een patiënt:
honorarium € 15,50 - CNK 5521-711
Meer info over vergoeding van Covid-19 vaccinatie kan u terugvinden in de tariferingsberichten.
Verantwoordelijkheden en machtigingen per zorgverlener bij Covid-19 vaccinatie
Apotheker
- Vaccineren in de apotheek. Let op! Apothekers die zullen vaccineren in de apotheek MOETEN zelf hun COVID-19-spuiten optrekken.
- Bestellen van vials in vaccinnet voor zichzelf of voor andere vaccinatoren (fractioneren). Hiervoor hoef je NIET in het bezit te zijn van een certificaat.
- Optrekken en klaarmaken van vaccins mag voor CRA’s, huisartsen en verpleegkundigen, maar niet voor collega apothekers! Voorbereiden van vaccins mag enkel door een apotheker (geen FTA’s). Huisartsen of verpleegkundigen kunnen opgetrokken spuitjes afhalen in de apotheek. Hiervoor kunnen ze te werk gaan op twee verschillende manieren:
- De arts maakt één elektronisch voorschrift per patiënt aan en geeft de lijst (per mail of op papier) van de RID-codes (BEP-nummer) aan de apotheker ten laatste op het moment van afhalen. De apotheker geeft de RID-codes in in zijn/haar software systeem.
- De arts maakt een groepsvoorschrift op (zie papieren lijst) met de namen en rijksregisternummers. Zo kan de apotheker zelf een voorschrift per patiënt opmaken voor het optrekken van het spuitje met als arts de naam van de verantwoordelijke voorschrijvende arts. Dit document moet nadien bewaard worden in de apotheek, net zoals een papieren geneesmiddelen voorschrift.
Huisarts
- Vaccins toedienen.
- Zelf bestellen van vials in vaccinnet maar NIET fractioneren voor anderen.
- Optrekken en klaarmaken van vaccins ENKEL voor eigen gebruik.
- Klaargemaakte spuitjes afhalen bij de apotheker
Verpleegkundige
- Klaargemaakte spuitjes afhalen bij de apotheker en vaccineren in opdracht van een arts en in het bezit van een voorschrift. + een verpleegkundige kan in collectieve vaccinatie momenten ook spuitjes voorbereiden op medisch voorschrift.
- Verpleegkundigen kunnen NIET rechtstreeks bestellen via vaccinnet.
Coördinerend raadgevend Arts (CRA) en vaccinatie in woonzorgcentra
- Vaccineren in woonzorgcentra is gemachtigd door CRA of verpleegkundigen.
- Zelf bestellen van vials in vaccinnet maar NIET fractioneren voor andere vaccinatoren.
- Optrekken en klaarmaken van vaccins ENKEL voor eigen gebruik.
- CRA’s of verpleegkundigen kunnen opgetrokken spuitjes afhalen in de apotheek. Hiervoor kunnen ze te werk gaan op twee verschillende manieren.
Vaccins bestellen en transport covid-19 vaccins
Bestellingen voor COVID-19 vaccins zullen gebeuren via vaccinnet. Toegang tot vaccinnet is per apotheek, niet per individuele apotheker. Alle info over hoe werken met Vaccinnet kan je hier terugvinden.
Vanaf 11 september 2023 kunnen alle vaccinatoren covidvaccins bestellen. Probeer om zoveel mogelijk een realistische hoeveelheid vaccins te bestellen voor toediening in de volgende 4 weken. Huisartsen en apothekers zullen dit najaar maximaal 3 keer covidvaccins kunnen bestellen.
Levering per 60 vaccins
- Zowel de vaccins voor volwassenen (voor personen vanaf 12 jaar) als de pediatrische vaccins voor kinderen van 5 tot en met 11 jaar worden geleverd in verpakkingen met 10 flacons, ready to use, waarbij elke flacon goed is voor 6 vaccins. Bestellingen kunnen daardoor enkel in veelvouden van 60 vaccins, de grootte van een verpakking.
- Het injectiemateriaal, spuitjes en naalden, wordt voorzien en worden al dan niet samen met de vaccins geleverd.
- Zowel de vaccins, als het injectiemateriaal worden binnen 10 werkdagen geleverd.
Bewaring en vervaldatum
- Eenmaal ontdooid kunnen de vaccins maar 10 weken gebruikt worden. De vervaldatum zal met een sticker vermeld zijn op de verpakking.
- Aangeprikte flacons en opgetrokken vaccins zijn slechts beperkt houdbaar. Vanaf het eerste moment van aanprikken van een flacon, moeten alle opgetrokken spuitjes binnen de 6 uren toegediend worden. Vaste vaccinatiemomenten op afspraak zijn dus aan te raden. Bekijk hier enkele mogelijke afsprakenmodules. De opgetrokken vaccins moeten bovendien, tussen het optrekken en toedienen, bewaard worden tussen 2 en 8 °C.
Organisatie
De patiënt heeft verschillende mogelijkheden om zich te vaccineren. Deze worden weergegeven in onderstaande figuur.
- patiënt kiest voor vac in apo = apo bestelt vials, bereidt spuitjes voor in hoeveelheden van 7 én vaccineert binnen de 6 uur na bereiding.
Belangrijk: voor de collectieve vaccinatiemomenten zal het noodzakelijk zijn goede afspraken te maken.
Wat is en wat doet...?
Een farmaceutisch aanspreekpunt
- Aanspreekpunt apothekers voor medisch aanspreekpunt, verpleegkundig aanspreekpunt en zorgraad
- Maakt de afspraken ivm bestel- en afhaalmodaliteiten van voorbereide spuitjes
- Faciliteert en coördineert voorbereiden spuitjes voor collectieve vaccinatiemomenten
- Informeert apothekers over vaccinatie, afspraken binnen de ELZ
- Spoort aan tot gebruik PopVAX
Influenza
Procedure
Er zijn 3 mogelijkheden:
1) De patiënt boekt via de online bookingstool bij de apotheker een vaccinatiemoment in
2) De apotheker sensibiliseert in de apotheek een patiënt uit de doelgroep, zoals gedefinieerd door de Hoge Gezondheidsraad in het advies 9767 en slaagt erin de patiënt te overtuigen. Hierbij wordt gevraagd aan de patiënt contact op te nemen met de huisarts.
- Patiënt gaat erop in
- Patiënt gaat er niet op in, dan stelt apotheker vaccinatie in de apotheek voor.
3) De patiënt biedt zich aan in de apotheek met een voorschrift van de arts voor een griepvaccin.
De volledige procedure kan u hier terugvinden.
Vergoeding/tarrificatie
- Aflevering/voorschrijven kan ook zonder terugbetaling
- Het afleveren en eventuele toediening van het vaccin wegschrijven in het voorschriftenregister op naam van de patiënt. Maak gebruik van een dummy-arts indien u zelf voorschrijft.
- De honoraria:
- 15,5 euro voor de toediening van een influenza vaccin (CNK 5522123);
- De CNK van de specialiteit
- NB:
- Toediening terugbetaald onafhankelijk van terugbetaling vaccin.
- Efluelda zelf voorschrijven kan vanaf 60 jaar (cf. bijsluiter) niet terugbetaald
Meer info over vergoeding van influenza vaccinatie kan u terugvinden in de tariferingsberichten.
Tot slot
Met de voortdurende evolutie van informatie en richtlijnen, komen er vaak nieuwe vragen naar boven bij apothekers. Zowel VAN (Vlaams niveau) en APB (federaal niveau) hebben een algemene lijst samengesteld met veelgestelde vragen en antwoorden. Hou zeker ook de nieuwsberichten van VAN en APB via mail in de gaten.
Nog vragen? Contacteer onze dienst beroepsondersteuning:
016 23 88 19 of of mail naar info@baf.be